ความผิดปกติในการบีบตัวของลำไส้ จะมีความเชื่อมโยงกับ
1. ได้รับสารอาหารจำเป็นไม่เพียงพอ
กินใยอาหารน้อย (< 25 gm / วัน)
ดื่มน้ำน้อย (< 1ลิตร / วัน)
2. การบีบตัวของลำไส้ผิดปกติ
ลำไส้บีบตัวน้อย
อาหารเคลื่อนตัวช้า
โรคลำไส้แปรปรวน (IBS)
ยา
ความผิดปกติของระบบประสาท
3. ภาวะผิดปกติทางจิต
โรคจิตซึมเศร้า
เพศสัมพันธ์ผิดปกติ
ความเชื่อที่ผิด เกี่ยวกับอาหารและทางเดินอาหาร
|
ความผิดปกติจากโครงสร้างและการทำงานของร่างกาย
1. กระดูกเชิงกรานผิดปกติ
2. กล้ามเนื้อหูรูดผิดปกติ
3. ไส้เลื่อน
4. ลำไส้ยื่นย้อยเข้าไปในอวัยวะใกล้เคียงหรือยื่นออกมานอกทวารหนัก
|
ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดอาการท้องผูก
1. การขาดสารอาหารจำเป็น (น้ำ-ใยอาหาร)
2. การจำกัดการเคลื่อนไหว (ขาดการออกกำลังกาย)
3. การกลั้นอุจจาระ
4. การเดินทาง
5. ผลกระทบจาก ยาต่าง ๆ
6. การใช้ยาระบายไม่เหมาะสม
7. การตั้งครรภ์ในระยะสุดท้าย
|
กลุ่มยาที่ทำให้ท้องผูก
1. ยาแก้แพ้ (Antihistamine)
2. ยาแก้ปวดต้านอักเสบ (NSAIDs)
3. ยาลดกรด (Antacid)
4. ยารักษาโรคลมชัก (Anticonvulsant)
5. ยารักษาโรคจิตซึมเศร้า (Antidepressant)
6. ยาลดความดันโลหิตสูง
7. ยาขับปัสสาวะ
8. ธาตุเหล็ก
9. กลุ่มยาที่เข้าฝิ่น
10. ยาคลายการบีบตัวของกล้ามเนื้อเรียบ
11. ยารักษาโรคประสาท
|
Graded treatment of constipation: ขั้นตอนการรักษาอาการท้องผูก
Change lifestyle and diet
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมชีวิตและการกิน
|
|
Stop medications which cause constipation
หยุดยาที่มีผลทำให้ท้องผูก
|
|
Bulk – forming agents
สารเพิ่มมวลอุจจาระ
|
|
Osmotic laxatives
สารดูดน้ำ
|
|
--------------
|
|
-----------------------
|
|
---------------
|
|
Contact laxatives
สารกระตุ้นการบีบตัว
ของลำไส้
|
Enema
ยาสวน
|
Prokinetics
ยาควบคุมการทำงาน
ของทางเดินอาหาร
|
|
ยาระบาย หรือยาถ่ายที่ใช้รักษาอาการท้องผูก (Laxative Purgative) |
1.การอุ้มน้ำ เพิ่มมวลอุจจาระ (Bulk forming laxatives)
เป็นสารพวกใยอาหารที่จะอุ้มน้ำ เพิ่มมวลให้อุจจาระและทำให้อุจจาระนิ่ม มีระยะเวลาเริ่มออกฤทธิ์ 24-72 ชั่วโมง ทำให้ถ่ายคล้ายธรรมชาติ ปลอดภัย แต่อาจทำให้เกิด
1. ท้องอืดเนื่องจากมี Gas มาก
2. อุดตันลำไส้เพราะดื่มกับน้ำปริมาณน้อยเกิดไป
เช่น
Ispaghula husk
Plantago seed
Psyllium hydrophilic
Mucilloid
|
2. สารหล่อลื่น (Lubricant laxatives)
เป็นสารหล่อลื่นที่ไม่ดูดซึม ช่วยหล่อลื่นอุจจาระทำให้ถ่ายได้ง่าย ระยะเวลาเริ่มออกฤทธิ์ 8 ชั่วโมง ปลอดภัย ใช้กับคนท้องได้ เช่น
|
3. ยากระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ (Stimulant laxatives)
จะออกฤทธิ์กระตุ้นให้ลำไส้บีบตัว ระยะเวลาเริ่มออกฤทธิ์ 8-12 ชั่วโมง มักจะมีอาการปวดท้องร่วมด้วย และเกิดการถ่ายมากกว่า 1 ครั้ง เช่น
Bisacodyl
Sennoside B
Macrogol 4000
Bile salt
Cascara
Phenolphthalein* ไม่ควรใช้เพราะเชื่อว่าเป็นสารก่อมะเร็ง
|
4. สารที่ดูดน้ำเข้าหาตัว (Osmotic laxatives)
ออกฤทธิ์ดึงน้ำไว้ในลำไส้ ทำให้ลำไส้บีบตัว เช่น
NaCI
Na phosphate
Lactulose
Lactitol
|
5. ยาที่ทำให้อุจจาระนิ่ม (Stool softener)
Action : ออกฤทธิ์ช่วยลดแรงตึงของผิวอุจจาระ ทำให้น้ำและไขมันไม่ซึมเข้าได้ง่าย อุจจาระนิ่มลง
Note : ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา Stool softener
1. ใช้เป็นยาระบาย บรรเทาอาการท้องผูก เช่น
|
คำแนะนำ
1. ต้องรู้สภาวะปกติของร่างกาย ไม่ใช้ยาระบายโดยไม่จำเป็น
2. ทานอาหารที่มีเส้นใยในปริมาณที่มากพอ
3. ดื่มน้ำให้มากพอ
4. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
5. จัดเวลาการเข้าส้วมให้เหมาะสมไม่มีสิ่งรบกวน
6. ห้ามกลั้นเมื่อปวดถ่าย
|
